Ofke, insanin en zayif damarlarindan biridir

[PESTEMAL]

Ofke, insanin en zayif damarlarindan biridir

Cennet'e ve Cemâlullah'i gormeye mustak yasayan Ashab-i Kirâm Efendilerimiz, kendilerine ebedî saadetin kapisini acacak amellerin pesine dusmus; hemen her firsatta Rehber-i Ekmel (aleyhi ekmeluttehâya) Efendimiz'e bu hususta sorular tevcih etmis ve aldiklari cevaplara gore bir hayat tarzi belirlemislerdir.



Onlardan bazilari, kendileri icin hayatî ehemmiyeti olan mevzulari ve en cok dikkat etmeleri gereken meseleleri ogrenme maksadiyla, Resûl-u Ekrem'den (sallallahu aleyhi ve sellem) kisiyi Cennet'e goturecek az ve oz bir ameli haber vermesi talebinde bulunmuslardir. Hadis kitaplarinda bu sekilde soru soran sahislarin isimleri bazen kaydedilmis, bazen de -sayet soru ve cevap o sahis hakkinda su-i zanna sebep olabilecek gibi ise- hic isim zikredilmeden ozellikle Habîb-i Edîb'in nasihati uzerinde durulmustur.



Hazreti Ebû Hureyre'nin (radiyallahu anh) rivayet ettigi su hadis-i serifte de boyle bir hâdise anlatilmaktadir: Bir adam Allah Resûlu'ne "Bana nasihat et!" dileginde bulundu. Resûlullah ona, "Gazaba kapilma, ofkelenme!.." buyurdu. Bunun uzerine, o sahis, Resûl-i Ekrem'den tekrar tekrar nasihat etmesini istedi; Sâdik u Masdûk Efendimiz de her defasinda ona "Gazaplanma!.." ogudunu verdi.



Bilindigi uzere, "gazap", infiâle kapilma, ofke, hisim, asiri hiddet, hosa gitmeyen bir hâdise karsisinda intikam arzusuyla heyecanlanma ve saldirganlik hali gibi manalara gelmektedir. Aslinda, bu duygu, su-i istimal edilmedigi takdirde, haricten gelen hucumlari onlemek icin itici bir kuvvet ve tedbirli olmaya yarayan bir guctur. Cenâb-i Allah insana, disaridan gelecek saldirilardan kendisini muhafaza etmesi icin "kuvve-i gadabiye" (ofke hissi) dedigimiz duyguyu vermistir. Insanin, mucahede etmesi gereken yerlerde guc ve kuvvetin hakkini vermesi, yigit ve yurekli olmasi icap eden durumlarda cesaretli davranmasi ve irzini, namusunu, vatanini, canini, malini, nefsini ve neslini korumasi ancak bu duygu sayesinde mumkun olmaktadir.



Bazilari, gazap hissinin de bir yaratilis gayesi oldugunu bilemez ve normal insanlari cok kizdiracak meseleler karsisinda dahi ofke tavri ortaya koyamazlar; dahasi hic korkulmayacak seylerden dahi korkar, surekli vehimlerle oturup kalkar ve degisik paranoyalarla hayati yasanmaz hâle getirirler; bunlarin halini "cebânet" (korkaklik) kelimesi ifade eder. Fakat, bazi insanlar da vardir ki, onlar da hic yoktan yere kuplere binerler, en onemsiz hadiseler karsisinda dahi asiri hiddet gosterirler ve bir anda saldirganlasirlar; âkibeti hic dusunmeden, olcusuzce ve muhâkemesizce her ise girisir ve neticesi mutlak felaket olan tehlikelere bile pervâsizca atilirlar. Kuvve-i gadabiyenin bu ifrat hâline de "tehevvur" (korkusuzluk ve saldirganlik) denir.



Bu duygunun, adl u istikamet uzere olanina ise, "secâat" adi verilir. Evet, butun kin, nefret, hinc, hiddet, darginlik ve kizginligin mensei sayilan gazap hissi, selim fitratlarin ofkesine sebep olacak vâkialar karsisinda kizmasini da bilme, hiddeti gerektiren durumlarda hiddet gosterme, korkulacak seyler karsisinda temkinli davranma ve onlari telâsa kapilmadan savmaya calisma anlamindaki yigitce durusun, yani "secâat"in de kaynagidir. Bu itibarla, kuvve-i gadabiye, tabiatimizin bir parcasidir ve boyle cok onemli hususlari temin etmek icin mahiyetimize konmustur.



Dolayisiyla, Insanligin Iftihar Tablosu'nun kendisinden nasihat isteyen sahabîye defalarca "Lâtagdab - Gazaba kapilma!." demesi, hepimiz icin cok onemli bir ikazdir. Cunku, gazap insanin en zayif damarlarindan biridir. Maruz kaldigi kabaliklari dahi vicdan genisligiyle karsilayabilecek, ofke hissini kolaylikla dengeleyebilecek ve bunu yaparken de ifratlardan, tefritlerden uzak kalarak istikamet uzere olabilecek insan sayisi cok azdir. Bunu basarabilmek iradeye vâbestedir ve hususi cehd istemektedir.



Asiri ofke aklin afetidir



Haddizatinda, gazap muvakkat bir cinnettir. Ofkeyle kopurmus bir insanin o esnadaki tavir ve davranislari iyi bir psikiyatri uzmani tarafindan degerlendirilse ve o anda bir psikanaliz yapma imkani olsa, onun halini sizofreni kategorilerinden birine irca etmek mumkun olacaktir. Cunku, asiri ofke aklin afetidir; suurlu bir varligi bile mecnun haline getirip vahsi bir hayvana donusturebilir. Zira hiddet, akil ve idrakin yerine kontrolsuz his ve heyecani ikâme eder; insani, insan olma cizgisinin altina dusurur. Zaten, gazap akli perdeledigi icindir ki, onun bir derecesi ve neticesi cinnet olarak gorulmustur. O haldeki birinin, kanun ve kural tanimasi, bir nasihatcinin sozlerine kulak vermesi cok zordur. Nitekim, Soz Sultani (aleyhissalâtu vesselâm) soyle buyurmustur: "Kuvvetli kimse, (gureste hasimlarini maglup eden) sirti yere gelmez pehlivan degildir; hakiki kuvvetli, ofkelendigi zaman nefsini yenen, gazap aninda kendisine hâkim olan insandir."



Diger taraftan, selef-i salihînin de belirttigi uzere, sohbetimize mevzu teskil eden hadis-i serifteki "Lâtagdab - Ofkelenme!" sozunun manasi hic kimseye ve hicbir seye kizma, hic hiddet gosterme, asla ofke izhar etme demek degildir. Zira, ofkenin kendisinin yasaklanmasi mevzubahis olamaz. Daha once de uzerinde duruldugu gibi, ofke tabiî bir duygu ve fitrî bir haldir; insanin cibilliyetinden sokulup atilamaz. Dolayisiyla, ofkeyi butun butun yasaklamak, muhali teklif etmek manasina gelir. Oyleyse, hadis-i serifteki emirden murad, bu konuda yapilacak temrinler sayesinde gazap duygusunun zimamini akil ve iradenin eline vermek ve boylece ofkenin yonunu degistirmektir.



Su halde, hâlis mu'min ofkesinin yonunu Allah'in razi olmadigi islere tevcih etmelidir. Nefsinin isyanlarina karsi ofkelenip onun terbiyesine koyulmali, gazap hislerini Muslumanlara zulmedenlere yoneltip dinin ihyasi ve diyanetin te'yidi icin daha cok calismalidir. Kendisini sik sik kontrol etmeli ve sayet ofkesi Allah icin degilse, hatta ona azicik da olsa nefsânî hisler karismissa, hemen susmasini bilmeli, hiddetini dindirmeli, sakinlesmeli ve affedici olmalidir.



OZETLE



1- Asiri ofke aklin afetidir; suurlu bir varligi bile mecnun haline getirip vahsi bir hayvana donusturebilir. Zira hiddet, insani, insan olma cizgisinin altina dusurur.



2- Gazap duygusu, su-i istimal edilmedigi takdirde, haricten gelen hucumlari onlemek icin itici bir kuvvet ve tedbirli olmaya yarayan bir guctur.



3- Hâlis mu'min ofkesinin yonunu Allah'in razi olmadigi islere tevcih etmelidir. Nefsinin isyanlarina karsi ofkelenip onun terbiyesine koyulmalidir.

[umut]

helal sahika ya sende olmasan kimse yazmayacak ya