NİĞDE--(51)

[umut]

Sungurbey Camisi İlhanlılar Devrinde Niğde Valisi bulunan Sungurağa tarafından 1335 tarihinde yaptırılmıştır. Cami 18. yüzyılın ortalarında büyük ölçüde değişikliğe uğramıştır. Eski halinde üçerden iki sıra halinde ayaklarla (sütun) uzunlamasına üç sahna ayrılmakta idi ve yan sahınlar yıldız tonozlarla örtülü olup, orta sahın üzerine pencereli dört kubbe bulunmakta idi. Caminin doğusundaki ana portalde bir çift minare mevcuttu. Yangın sırasında caminin kubbeleri dağılmış, bunları destekleyen ayaklarla birlikte yıkılmıştır. Bugün bu ayakların yerine dört sıra ağaç direkler konulmuş, üzeri alçı ve harçla sıvanmıştır. Caminin üstü ise oluklu kiremitlerden bir çatı ile örtülmüştür.





Caminin doğudaki kapısı sivri (Haç Tonoz) çarpraz tonozla örtülmüş ve iki minarenin üst temelleri ile sınırlanmıştır. Kapının cephe kemeri üstünde caminin kitabesi bulunmaktaydı. Bugün yangından dolayı tamamen silinmiştir. Kapının genel görünüşü Erzurum Çifte Minare ve Sivas medreselerinin portallerine benzemektedir. Yangında yapı çatı hizasından yıkılmış olduğundan, bugün eski minarelerin gövdelerinden iz kalmamıştır. Yalnız portaldeki revakın yanındaki kalın üst temelde, minarenin burma merdivenleri korunabilmiştir.




Kuzey duvarının içine yapılmış minareyle dışarı açılan bir mahvel vardı; bugün kapıları örtülmüştür. Caminin güneydoğusunda yerden 3,5 metre yükseklikte altta 8 üstte 16 yüzlü, dışarıdan ve caminin içinden kapısı bulunan bir türbe vardır. Muhtemelen camiyi yaptıran Sungur Ağa için yapılmıştı;fakat bugün boştur. Türbenin üstü 8 yüzlü bir piramitle örtülüdür. Teknik dekor bakımından iki unsur görülmüştür. Sütun başlıkları korint tarzında olup eskidir. Arka kısmında bir mahfil kısmı vardır. Üst kısmı birbirine yanaşık ağaç kütüklerle örtülmüş olup toprak damlıdır. Kuzeydoğu köşesinde kare planlı bir minaresi vardır. Kitabesinden 1452 tarihinde yapıldığı anlaşılmakta olup, daha sonra Afife Hanım adına biri tamir ettirildiği için, adı Hanım cami olarak bilinir.


Sungurbey Cami bahçesinde, kısaca anlattığımız gibi, caminin güneydoğu duvarına bitişik olan türbe, cami ile birlikte 1335 yılında Sungur Ağa’nın türbesi olarak yapılmıştır. Fakat bugün tamamen boştur. Türbenin dışarıya ve caminin namaz yerine açılan iki kapısı vardır. İçi sekiz köşeli bir oda olup, yarım daire bir kubbe ile örtülmüştür. Sekizgen yapının dış köşelerinde ince sütunceler yer almaktadır. Gövdesinin üstünde yine sütuncelere dayanan onaltıgen bir kasnak ve bunun da üzerinde sekizgen piramit bir üst yapı yer alır.

[umut]

Kemerhisar-Tyana:
Niğde-Bor ilçesine bağlı bir kasaba olan Kemerhisar’ın tarihi ismidir. Tarihi geçmişini Bizans ve daha öncesinden alan Tyana gerçek bir tarihi hazinedir. Su Kemerleri ve Roma havuzuyla ünlenmiş olan Tyana halen keşfedilmeyi bekleyen yerleri ile tarihle ilgilenen herkesi kendine çekmektedir.

Tyana Höyüğü:
1880-1881 yılları arasında ilk önce Wilson, sonra Ramsay mesafe cetveline göre höyüğün yerini tesbit etmişlerdir. Daha sonra hiyeroglif yazısı mütehasısları Hitit ve Asur metinlerinden bu yerin Hititlerce Tuvanuva denen şehir olduğu ortaya koydular. Bu adı Romalılar Tyana şekline soktular. Türkler ise höyüğün üzerinde kurdukları köye (hristiyan kasabası yerinde) Kilise Hisar ve daha sonraları Kemerhisar adını vermişlerdir. Romalılar devrinde şehir genişlik almış ve Bor kasabasını da kaplamıştır. Günümüzde bu yerde görünen su kemerleri Roma zamanından kalmadır. Kemerhisar kasabası şimdi hemen bütün höyüğü örtmüş gibidir.



KEMERHİSAR

Roma Devri: (M.Ö.17-M.S.395) Romalılar Tuvanaya Tyana demişlerdir.Bu sırada geçici bir süre için Kapodokya Krallığına taht şehri yapılan Tyanaya kralının Özep adı verilerek Özebya denilmiştir. Bununla birlikte, Özebya yöresine Jüpiter (Burada Jüpiter elinde iki ağızlı balta taşıyan bir cüce biçiminde tasarlanmıştı.) kültü yanında Tisagor ve Diyonez mezhepleride girmiş bulunuyordu. M.Ö. 42 yılında Antuan, Yunan Kumandanı Arkelaosu Kapadokya kralı yapmıştı. Arkelaos Garsona'nın yerinde yepyeni bir şehir kurmuştu. Burasını kendisine taht şehri yapmış ve şehre kendi adını vermişti. Fakat Strabon coğrafyasındaki ifadesine göre cidden şehir denilecek yer Tyana idi. Roma İmparatorluğu devrinde Tyana bu dahiyane örgütlü imparatorluğun resmini düşündügü çerçevede yaya, sivil, asker ve adelet kurumları ile donanmış ve bir çok güzel yapılarla bezenmiş, han, hamam ve aşevleri ile Romanın cömertlik ihtişamının bir ili olmuştu. Kalabalıklaşan şehre su, köşk pınarından çift yüksek, narin sarı trakit taşından kemerlerle getirilmişti. aynı zamanda bu çift kemerler arasınadan şehirden Jüpiter tapınağına götüren (ihtiram yolu) geçmekte idi.Tyana bu yanı ile Pompei şehrini andırıyordu.

Roma Havuzu:
Tanrı Jupiter'e köşk pınar başında mermerden bir tapınak yapılmıştı; bu yerden çıkan su ona adanmıştı. Tapınağın mermer taşlarından çoğu 1965 yılında Kemerhisar açık hava müzesine kaldırılmıştı. Tapınağın su perilerini gösteren alınlık ve efriz parçalarıdan bir kaçıda Niğde müzesine getirilmiştir.
Derleyen Dr.Bülent Ilgaz

[umut]

NİĞDE-KEMERHİSAR

[umut]

Niğde-Bor-Kemerhisar (Tyana)KALINTILARI

[umut]

[umut]

[umut]

[umut]

Tyana Su Kemerleri

[umut]

Niğde Sungurbey Camii (1335)

[umut]

Niğde-Hüdavent Hatun Türbesİ

Niğde’de Selçuklu mimarisinin en güzel örneklerinden biri olan Türbe, Selçuklu Sultanı IV. Rükneddin Kılıçarslan’ın kızı Hüdavent Hatun adına -Anadolu’daki İlhanlı egemenliği sırasında- 1312 yılında yaptırılmıştır.

Türbe yaklaşık 80cm. yüksekliğinde sekizgen tabanlı, taban ile gövde arası bir sıra mukarnas sıralı, sekizgen gövdeli ve on altıgen başlıklıdır.

İki taraflı, üç basamaklı merdivenle ulaşılabilen giriş portali, Türbe’nin doğu cephesindedir. Kapının her iki yanında yer alan üzeri geometrik motiflerle süslü sütun ve başlığı yüksek kabartma olarak yapılmıştır. Aynı tipteki sütunlar gövdenin her köşesinde de yer alır. Üst kısımlarda sekizgen gövde dışa doğru kırıklık yaparak ikiye bölünmüş; böylece sekizgen plan on altıgene dönüştürülmüştür.
Türbe’de yüksek ve alçak kabartma olarak yapılmış, arslan, çift başlı kartal, karışık varlıklar ve bitkisel motiflerin arasına gizlenmiş insan tasvirleri dikkati çekmektedir.

Türbedeki dört arslan tasvirinden ikisi güneybatı cephesinde, yüksek kabartmalı, simetrik, arka ayakları üzerine oturur vaziyette; diğer ikisi ise batı cephesinde, alçak kabartmalı, birbirlerinin aksi yönde yürür durumdadır.

Çift başlı kartal kabartması türbenin batı tarafında çatıya geçişi sağlayan tambur kısmındaki kemerli niş içine yapılmıştır. Kanat uçlarının ejder biçiminde olması tipik Selçuklu stili özelliğidir.

Dört karışık varlık ise, ikisi türbenin güneybatı cephesindeki pencere kemerinin üstüne, diğer ikisi ise kuzey cephesindeki pencere üzerine birbirlerine simetrik olarak yerleştirilmiştir. Başları insan gövdeleri ise kuş biçiminde işlenmiştir.

Bu motifler Orta Asya Şaman inançlarına göre yeraltı ve gökyüzü yolculuğunda insanlara refakat eden kuş şeklinde koruyucu yaratıklardır.
Kaynak:capadociaonline.com