[umut]

ÇİN HALK CUMHURİYETİ(Yünnan Eyaleti)

Yünnan ya da Yunnan Çin'de yönetim bölgesi. Kuzeybatıda Tibet, kuzeyde Sichuan, doğuda Guangxi Zhuang ve Guizhou, batıda Myanmar, güney ve güneydoğuda ise Laos ve Vietnam ile çevrilidir. Çin'in sekizinci büyük yönetim bölgesidir, merkezi Kunming'dir. Çin’in hem coğrafi hem de etnik bakımdan en çeşitli bölgesidir.[1]



Yangzonghai Gölü Yunnan Eyaleti, Çin Şehir Kunming 45 kilometre doğusunda idari, Kunming, Yiliang İlçesi yer almaktadır. Yaklaşık 30.000 kişinin içme suyu olarak Gölü güveniyor. Yangzonghai Lake onun sualtı yaylar ile dikkat çeken ve biyolojik çeşitlilik için bilinen Yunnan eyaletinde çeşitli doğal alanları, biridir. Gölün kendisi Dianchi Gölü, Çin'in en büyük tatlı su göllerinden biri değil, aynı zamanda en kirli birinin sınırları Kunming yakın eyalet başkenti, yaşayan insanlar için popüler bir tatil yeridir.

Yangzonghai Lake Kirlilik
Yangzonghai Lake ağır arsenik kirliliği muzdarip
denize kıyısı olmasına rağmen, Yunnan Yangtze, Mekong ve Salween nehirlerinin ırmak kolları da dahil olmak üzere bol su vardır. Bu Kunming en Dianchi Gölü (uA ³ Ø) grubun en büyük ile, aynı zamanda dokuz büyük göl bulunur


Tarih

Yuan (Moğol) Hanedanı (1206-1368) 1253'te Nanzhao Krallığı'nı yıkarak topraklarını Yünnan adıyla Çin İmparatorluğu'nun bir yönetim bölgesi haline getirdi. Ming Hanedanı döneminde (1368-1644) dışarıdan göçlerle nüfus bileşimini değiştirmeye ağırlık verildi ve bölge Çinli üst görevlileri temsil eden yerel önderlerce yönetildi. Bu politika merkezin denetimin sağlanmaya çalışıldığı Qing (Mançu) Hanedanı (1644-1911/12) ve Çin Cumhuriyeti (1912-49) döneminde de sürdürüldü. Çin Halk Cumhuriyeti'nin kuruluşundan (1949) sonra Yünnan öncelikli sanayi bölgeleri arasında yer aldı. 1960'ta imzalanan Çin-Birmanya antlaşmasıyla iki ülke arasındaki sınır anlaşmazlıkları çözüme bağlandı.



Coğrafya

Çin yönetim bölgelerinin en dağlık olanı Yünnan'ın en belirgin coğrafi özelliği bölgeyi boydan boya geçen yüksek Gaoligong Nu ve Yunling gibi dağ sıralarıdır. Bölgeyi iki kesime ayıran Ailao Dağlarının batısında kanyonlar, doğusunda ise platoluk bir alan yer alır.

Dağlar arasındaki derin vadilerden Nmai (Irrawady'nin kaynağı), Saluen ve Mekong nehirleri ile Kara Nehir akar. Kuzeydeki dağların vadi tabanlarından yüksekliği ortalama 1.200-1.500 m'dir. Kanyon kesiminin güneyindeki dağlar daha alçak, vadiler ise daha açıktır.



Orta ve güney Yünnan'ın bir platoya benzediği söylenebilir. Göllerin ve 56.000 km²'lik bir karstın bulunduğu birçok havza, eyaletin bu bölümündeki yüzey şekilleridir. Ailao Dağlarından Guizhou-Guangxi sınırına kadar uzanan platoluk alanın büyük bölümü pirinç ekimine ayrılmıştır. Plato yamaçlarındaki sekilerde meyve bahçeleri yer alır.

Bölgenin en belirgin özelliği her şeyden önce, yükseltiye bağımlı tropikal iklimdir. Ekvator'a yakın olan bu kesimde, düşük yükseltiye bağlı olarak yazlar serin, kışlar ılık geçer. Kanyon kesiminde ise vadi tabanlarında iklim aşırı sıcak ve nemlidir; 1.800-3.300 m arasındaki ılıman kuşaktan sonra, dağ doruklarında dondurucu rüzgarlar eser.

Çin’in başka hiçbir yerinde flora ve fauna bu kadar çeşitli olmadığı Yunnan’da, 15 bin çeşit bitki ve çiçek vardır.



Nüfus

Yünnan, Çin'in en çok "azınlık" yaşayan eyaletidir; Çin’de kabul edilmiş 56 etnik azınlık gruptan 25 tanesinin yaşadığı Yunnan, doğudan Han kültürünün, kuzeybatıdan Tibet etkilerinin ve Güneydoğu Asya’nın zengin kültür birikiminin bir araya gelip harmanlandığı görkemli bir mozaiktir.[3] Çinlileşme burada geç bir tarihte başlamıştır; uzun süre boyun eğmeyen halklar 20. yy'ın başlarına kadar Pekin hükümetini epey sıkıntıya sokmuştur.

Yünnan halkı çok sayıda etnik ve dilsel grubu kapsar. Gerek kentsel alanlarda, gerekse kırsal kesimde nüfusun çoğunluğunu Hanlar oluşturur. Bu topluluk karşılıklı evlilikler yoluyla Han olmayan göçmenler ve Huylarla (Müslüman Çinliler) önemli ölçüde karışmıştır. Hanlarca özümlenmemiş irili ufaklı 80 kadar etnik topluluk da vardır. Bu topluluklar oldukça karmaşık bir dağılım gösterir. Kentsel alanlarda oturanların oranı ancak yüzde 10'u bulur.



Yörel idare birimleri

Yünnan eyaleti'nde 16 tane "otonom vilayet" ve "vilayet seviyeli şehir", 129 ilçe ve 1455 bucak tipi yorel idare birimi bulunmaktadir. Şu harita Yünnan eyaleti'nin otonom vilayet veya vilayet seviyeli şehir idare birimlerinin isimlerini, merkezlerini, tiplerini ve haritada yerlerini özetlemektedir:

Ekonomi


Yuanyang'da pirinç terasları.

Bölgenin başlıca tarım ürünleri pirincin yanı sıra bitki, buğday, arpa, tatlıpatates, soya ve yağlı tohumlardır. Ayrıca güneydoğuda şekerkamışı, güneyde de muz, hindistancevizi ve kahve üretilir. Birçok yörede ceviz, kestane, dut, şeftali ve hurma ağaçlarına rastlanır. Kanyon kesiminin zengin kerestelik ormanlarından bir miktar tongağacı yağı da elde edilir. Sanayi bitkileri arasında pamuk, kenevir ve tütün sayılabilir.

Madenciliğin ekonomiye katkısı tarımdan çok daha büyüktür. Dünyanın en büyük kalay yataklarından birinin bulunduğu bölgede ayrıca zengin bakır, jips, kükürt, florit, arsenik, şap ve asbest ile daha sınırlı düzeyde kömür, demir, antimon, tungsten, cıva, fosfor ve gümüş yatakları da vardır. Boksit yatakları alüminyum sanayisine hammadde sağlar. Dali'de mermer, Yanxing-Guangdong yöresinde ise tuz çıkarılır.

Bölgenin geleneksel imalat kuruluşlarında kağıt, şeker, deri, kenevir, yün iplik ve kilim üretilir. Kunming'deki dev sanayi bölgesinde demir-çelik ve bakır üretim tesisleri, kamyon, gübre, kimyasal madde, optik araçlar, dokuma ve gıda işleme sanayileri kuruludur.



Ulaşım

Fransız yapımı Yünnan Demiryolu, 1950'ye kadar bölgeye açılan modern tipteki tek ulaşım yoluydu. Bugün Kunming, demiryoluyla Guiyang'a ve daha da ötede Çongçing'e Guangşi'ye bağlanmıştır. Yünnan'ın kara ve demir yolu ağı çok gelişmiştir. Akarsuların büyük bölümü ulaşıma elverişsizdir. Kunming yurtiçi ve yurtdışı hava taşımacılığının merkezidir.