[PESTEMAL]

Çocukların diş sağlığı - III
Beslenme ile çürüğün ilişkisi var mı? Diş sağlığımız için nasıl beslenmeliyiz?
Diş sağlığı için zararlı olarak nitelendirilen gıda maddeleri şekerli ve asitli gıdalar ile dişler üzerine yapışıp kalan, kolay temizlenemeyen maddelerdir. Bunları tamamen kesmek değil ancak belirli bir düzen içinde tüketmek diş çürüğünün önlenmesi için gereklidir.

Diş sağlığı için önerilen beslenme şekli;

Şekerli, yapışkan ya da asitli gıdalar üç ana öğün içinde tüketilmelidir.
Öğün aralarında elma, havuç gibi sert dişleri temizleyip dişetine masaj yapacak gıdalar yenmelidir.
Şekerli, yapışkan gıda yendikten sonra dişlerin fırçalanması mümkün değilse ağız su ile çalkalanmalı ya da bir bardak su içilmelidir.
Şekersiz sakızların çiğnenmesi de diş yüzeylerini temizler.
Yine şekerli gıda yendikten sonra ağza atılacak bir parça peynir şekerin çürük önleyici etkisini gidermek açısından son derece önemlidir.
Diş çürüğü eskiye oranla daha fazla mı görülüyor?
Evet. Özellikle bizim gibi gelişmekte olan ülkelerde diş çürüğüne eskiye oranla daha sık rastlanıyor. Bunun nedeni beslenme alışkanlıklarının değişmesidir. Eski insanlar sert gıdalarla beslendikleri için doğal yollarla dişlerde bir temizlik sağlanırdı. Günümüzde hazır gıda endüstrisinin gelişmesiyle birlikte bu tür gıdaların tüketimi de arttı. Bisküvi, şeker, çikolata, kola gibi her an elimizin altında olan bu gıda maddeleri dişlerin üzerine yapışıp kalan ve asit oluşturan maddeler oldukları için günümüzde diş çürüğü artışının başlıca nedenleri olarak kabul ediliyorlar.

Diş dostu olarak kabul edebileceğimiz gıda maddeleri hangileridir?

Diş dostu olarak kabul edilen gıda maddelerinin başında proteinler gelir. Vücudumuzun temel yapı taşını oluşturan bu maddeler hem dişlerin gelişimi sırasında, hem de dişler sürdükten sonra diş sağlığı açısından da mutlaka tüketilmesi gereken gıda maddeleridir. Yüksek protein içeriğinin yanı sıra diş sağlığındaki önemi açısından peynir özellikle şekerli gıda tüketimi sonrası şiddetle tavsiye edilen bir besindir. Yer fıstığı da içeriğindeki fosfat nedeniyle çerez türü yiyecekler arasında diş dostu olarak nitelendirilen bir besindir. Rafine edilmemiş hububat (beyaz undan yapılmış ekmek yerine kepekli esmer ekmek) diş sağlığı açısından tercih edilmelidir. Ayrıca Xylitol içeren şekerleme ve sakızlar diş dostu ürünlerdir.

Bebeğimde çürük oluşmasını nasıl engelleyebilirim? Diş çürüğünü önleyecek bir aşı var mıdır?

Diş çürüğü dişin yapısı, ağızdaki mikropların tipi, beslenme şekli ya da tükürüğün yapısı gibi çok çeşitli faktörlerin etkisiyle meydana geldiğinden ne yazık ki çürük aşısı elde etmek çok zordur. Ancak dişin yapısı çeşitli yöntemlerle güçlendirilebilmektedir.

Diş yapısını güçlendirmek amacıyla kullanılan en etkili madde hangisidir?

Günümüzde diş yapısını güçlendirmede etkinliği en çok bilinen madde "flor" bileşikleridir. Flor bileşikleri dişlerin gelişmekte olduğu dönemde ya da dişler ağızda görüldükten sonra uygulandıklarında dişin yapısına girerek çürüğe karşı daha dayanıklı bir yapı oluşmasını sağlar.

Flor bileşikleri ne şekilde kullanılabilir?

Flor bileşiklerinin çürük önleyici etkisi başlıca dört yoldan gerçekleşir;


İçme sularına belirli oranda flor bileşikleri katılarak, (özel yöntemlerle ve eğitilmiş personel tarafından yapılması gereken bir yöntemdir!)
Piyasada hazır olarak satılan flor tabletlerini çocuğa vererek (Fazla dozda alınması zararlı olacağı için mutlaka hekim kontrolünde verilmelidir!)
Diş macunu veya ağız gargaraları içine ilave edilen flor bileşiklerinin etkisinden yararlanarak
Diş hekiminin muayenehanelerde jel şeklindeki özel flor bileşiklerini dişler üzerine sürmesi şeklinde.
Bu uygulamalar arasında en kolay uygulanabilecek yöntem 3 yaşından itibaren florlu bir diş macunu ile sabah akşam dişlerin fırçalanması ve 6 yaşından sonra florlu gargara kullanımıdır. Diğer uygulamalar henüz yurdumuzda yaygın olarak kullanılmamaktadır.
Flor bileşiklerinin vücuda zararı var mıdır?

Flor vücut için gerekli bir elementtir. Ancak gereğinden fazla alındığında dişlerin rengini değiştirir ya da kemiklerde deformasyonlara neden olabilir. Bu nedenle mutlaka diş macunu ve gargara dışındaki uygulamalar mutlaka hekim kontrolünde yapılmalıdır.

Diş çürüğünü başka yollarla önlemek mümkün müdür?

Diş çürüğünü önlemek amacıyla kullanılan bir başka yöntem de, diş çürüklerinin en kolay başladığı bölge olan arka dişlerin çiğneyici yüzeylerindeki girintilerin diş hekimi tarafından fissür örtücü adı verilen maddelerle kapatılmasıdır. Ağızdaki mikroplar ya da yiyecek artıkları dişlerin en çok bu girintili bölgelerinde yerleştiği için, fissürlerin kaplanmasıyla mikropların ve yiyeceklerin tutunması engellenir ve çürük oluşumu önlenir. Düzgün diş fırçalanması ve diş ipi kullanılması ile gıda artıkları ve bakteri plağı diş yüzeylerinden uzaklaştırılır, fakat diş fırçası kılları çiğneyici yüzeydeki derin girintilere çok fazla etkili olamazlar. Örtücüler bu derin girintileri kapatarak bu bölgeleri çürükten korurlar. Örtücü uygulaması çocuk açısından katlanılması kolay bir yöntemdir. İlk defa diş hekimine giden bir çocuğa böyle ağrısız ve acısız bir uygulama yapılması çocuğun hekim korkusunu yenmesine yardımcı olacaktır. Fissür örtücüler diş çürüğünün engellenmesinde çok başarılı uygulamalardır!

“Fissür örtücüler” yetişkin dişlerinde de uygulanabilir mi?

Yetişkinlerin dişleri de bu yöntemle korunabilir. Bu yöntemle korunacak dişin tamamen çürüksüz olması gereklidir.

“Fissür örtücüler” bütün dişlere uygulanabilir mi?

Hayır, sadece çürüme riski olan arka dişlere uygulanırlar.

“Fissür örtücüler” ne kadar süre ağızda kalırlar?

Koruyucuların ağızda kalma süreleri hastan hastaya değişiklik gösterir. 3-5 yıl ağızda kalan örtücüler başarılıdırlar. Bununla beraber, çok daha uzun yıllar ağızda kalan örtücüler vardır. 3-5 yıldan daha kısa süre ağızda kalan örtücüler başarısız değildirler, hastanın dişlerini sıkması , gıcırdatması gibi nedenlerden dolayı daha erken kayıplar görülebilir. Fissür koyucunuzun bir kısmı ya da tamamının dişinizde bulunmadığını gördüğünüz zaman tekrar hekiminize başvurun ve örtücünüzü yeniletin.

Dr. Ebru Keskineğe Konyar
Diş Hastalıkları ve Tedavisi
Endodonti (kanal tedavisi) Uzmanı