[umut]

Osmanlı tuğrasını taşıyan bu belge umumu seferberliğin
( Rumi 1330) sona ermesi münasebetiyle silah altındaki efrâda/askerlere/neferlere
ve bu arada da Hafız Hacı Osman Pirgayipoğlu'na verilen
matbû/basılı resmi bir askerlik hizmetinden terhis tezkeresidir.

Bu belge 1. Dünya Savaşı'nda (Harb-i Umumi) Hicaz bölgesinde askerliğini yaparken İngiliz ordusuna esir düşerek Hindistan'ın (Hind City) Barma Tayt-Dju şehrinde/bölgesinde esaret hayatı yaşayan Trabzon Vilayeti Vakfıkebir-Şarlı kazasının Alagâvur (Geyikli) köyünde oturan Pirgayipoğullarından İbrahim oğlu Hacı Hafız Osman'a, esirler ordugâhında açılan mektebe/okula devam ederek başarı sağladıktan sonra verilen mezuniyet/çıkış belgesidir. Belge içerisindeki şu kayıtlar Osmanlının, esir bile düşse okuma-yazma ve diğer faydalı bilgileri öğrenmeye-öğretmeye ne denli önem verdiğini göstermektedir:
"...İbrahimoğlu Hafız Osman hiç okuyup yazma bilmediği halde userâ-i Osmaniyenin muavenetiyle küşâd eylediği mektebe (buradaki Osmanlı esirlerinin gayretleriyle açtıkları okula) devam ederek memleketine mektup yazacak ve memleketinden gelecek mektupları okuyacak dereceye gelmekle bilimtihân işbu vesika eline verilmiştir."
Ayrıca bu belgede Hacı Osman'ın, öğretmeni muallim Hüseyin Efendi'nin milli gayretleri ve ardı arkası kesilmeyen öğretim faaliyetleri sonunda üç ay gibi kısa bir zamanda okuyup-yazmayı başardığı ve bunun sınav yoluyla anlaşıldığı ifade edilmektedir. Matbu değil el yazması belge, kumandanların ve muallim subayların mühürlerini taşımaktadır.

Bu belge ise Pirgayibzâde İbrahim Oğlu Hacı Hafız Osman Efendi'nin, Hindistan'da geçirdiği esaret hayatı süresince, vaktini vatanının yararı için bilgi öğrenmeye ayırarak, ordu mektebinin ikinci sınıfına devam ettiğini açıklayan bir belgedir. Belgenin sonunda mülazim/teğmen ve yüzbaşı rütbelerinde; Hayat Bilgisi, Türkçe, Güzel Yazı/Hüsn-i Hat, Osmanlı Tarihi, Dini İnançEsasları/Akaid-i Diniyye, Aritmetik, Geometri, Urdu Dili, Coğrafya ve Tarım öğretmenlerinin/muallim ihtiyat subaylarının imzaları yer almaktadır.

Ayrıca bu belge bize dünyanın herhangi bir yerinde esaret altında dahi olsa, Osmanlının, ordu mensuplarının eğitimine ne derece önem verdiğini, bu eğitimin ise sıradan bir eğitim olmayıp kayıt altına alınacak kadar ciddi ve önemsenerek gerçekleştirildiğini göstermektedir.


Osmanlıca belgeleri, günümüz Türkçesine çeviren:
Prof.Dr. M. Zeki TERZİ ( OMÜ İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi )