Acem Tekkesinin Eski Metruk Hali
Tekke, Hançerli mahallesi, 100. Yıl Bulvarı üzerindedir. Ön cephesi bulvara bakıyor. Bodrum kat hariç, tek katlı, kareye yakın planlı, kırma çatılı ve kagir bir yapının birinci katına bulvar yolundan çift tarafla taş merdivenle çıkılıyor. Bu katta bir hol ve bu hole açılan mutfak, oda ve büyük bir ayin salonu var.
Ayin salonundan bir merdivenle inilen bodrum kat boş ve birinci katın ahşap döşemesini taşıyan ahşap direkler göze çarpıyor. Bodrum kat pencereleri basık kemerli ve duvarları oldukça kalın.
(KAYNAK: Samsun Rehberi 2008)
ACEM TEKKESİ (Maziden Esinti)
Acem Tekkesi yaklaşık 150 yıllık mazisiyle Samsun’un en önemli tarihi ve kültürel mekanlarından biridir. Halk arasında “Acem Tekkesi” ismiyle ünlenen bu mekanın böyle bir adla anılmasının farklı sebebleri olduğu tahmin edilmektedir. “Acem” sözcüğü bilinen anlamı ile “İranlı, Farslı” karşılığında kullanılmakta ise de kelimenin daha geniş manası ile “Yerli olmayan, yabancı, acemi” gibi çağrışımları da düşünülmelidir. Buradan kalkarak bu mekanın özellikle 19. Yüzyıl sonları ve 20. Yüzyıl başlarında Samsun’a muhtelif sebeblerle gelmiş olan yabancı kökenli esnaf, tüccar, seyyah ve dervişlerin uğrak yeri ve konaklama evi olarak kullanılmış olduğu bilinir.
Acem Tekkesi’nin tarihiyle ilgili yazılı bir belgeye ulaşılamamıştır. Bununla birlikte yapının restorasyonu sırasında bulunan Osmanlıca bir levhadan binanın tekke olarak kullanıldığı dönemlerde “Semah hane” adı verebileceğimiz “Meclisi”nde tasavvufi sohbetlerin, ayinlerin icra edildiği anlaşılmıştır.
Merkezde sergilenen Tarihi ve Otantik Eserler
Samsun’un en eski şehir mezarlığı olan Kökçüoğlu Mezarlığı (Peygamber soyundan gelen Seyyid Kudbiddin Mezarlığı) ‘na yakın olması, halk arasında bu mekanda bir türbenin olabileceği öngörüsüne yolaçmışsa da, mekanın yenileme çalışmaları sırasında yapılan kazı ve güçlendirme esnasında her hangi bir mezar ya da türbeye rastlanmamıştır.
Eski Türk Mimari geleneğinin bir örneği olan Acem Tekkesi, yığma tuğla usuluyle inşa edilmiş olup zemin ile birlikte iki kattan müteşekkil, kareye yakın planlı, piramit çatılı bir yapıdır.